HOME > BEZOEKERSINFORMATIE > COLLECTIE > KRONIEKENHANDSCHRIFT

‘s-Heerenbergs kroniekenhandschrift

In het voorjaar van 2017 werd de kunstcollectie van Huis Bergh uitgebreid met een 15e eeuws handschrift. Het manuscript is gekocht van een kunsthandel te Bazel. Het bevat kronieken over pauzen en keizers, over de bisdommen Keulen, Luik, Utrecht en Münster. En over de gewesten Gelre, Holland, Brabant de Mark en Kleef. Heel bijzonder zijn de paginagrote pentekeningen van bisschoppen, hertogen en afgevaardigden van adellijke families in het Nederrrijngebied. Voorin staat het wapen van Bergh. Het handschrift zou gemaakt kunnen zijn in opdracht van Willem II, heer van den Bergh (1404-1465).

Een manuscript met grote betekenis

Herkomst

Enige jaren geleden kwam het voor het eerst in zijn bestaan in de kunsthandel en wel die van Dr. Jörn Günther, Rare Books A.G. te Basel. Hij bood het in 2016 te koop aan op de TEFAF, de kunstbeurs te Maastricht.
Dergelijke werken komen vaker voor maar zijn doorgaans van later datum, niet zo omvangrijk en niet geïllustreerd. Dit werk kan gezien worden als vroegste getuige van Gelderse geschiedschrijving.

Historische betekenis

munt van Willem II uit de collectie van Huis Bergh

Het manuscript is voor Huis Bergh zo bijzonder interessant omdat voorin het wapen van de heren van Bergh staat: de rode klimmende leeuw naar links in een wit wapenschild met zwarte rand en daarin 11 gouden penningen. Er moet dus een band zijn geweest tussen het manuscript en Huis Bergh. Het meest waarschijnlijke is dat een van de heren van Bergh de opdracht heeft gegeven tot het maken van het manuscript: Willem II ‘De Rijke’ van Bergh (1404-1465).

De verzameling kronieken is waarschijnlijk samengesteld na 1453 omdat de laatste kroniek het huwelijk vermeldt van Adolf van Kleef en Beatrix van Portugal in dat jaar, en vòòr 1461 omdat Karel VII nog koning van Frankrijk wordt genoemd. Het manuscript is daarmee te dateren tussen 1453 en 1461. In deze periode werd Gelre geregeerd door Arnold van Gelre (1423-1465) die getrouwd was met Katherina van Kleef.

Kunsthistorische betekenis

illustratie uit het kroniekenhandschrift

Het manuscript bevat, naast het wapen van Bergh nog 28 afbeeldingen: 9 paginagrote pentekeningen en 19 kleinere. De grote tonen steeds een kerkelijke of wereldlijke heerser (paus, bisschop, hertog of graaf), herkenbaar aan hun wapenschild. Ze sieren de pagina naast het begin van een nieuwe kroniek. Ze zijn veelal opgehoogd met kleur, met name in de gezichten, wapenschilden en andere attributen en in onderdelen van harnas of liturgische kleding. De 19 kleinere pentekeningen staan in het verhaal over de pausen en die over de Romeinse bisschoppen en keizers en zijn slechts van een enkele kleurtoets voorzien. De artistieke kwaliteit van de tekeningen is zeer hoog. Uit het hele Gelders-Nederrijnse cultuurgebied is dit kroniekenmanuscript bovendien het enige dat geïllustreerd is. Andere contemporaine geïllustreerde manuscripten bevatten vrijwel uitsluitend Bijbelse taferelen.

Betekenis voor de collectie van Huis Bergh

Het kroniekenhandschrift is om nog een reden bijzonder op zijn plaats bij Huis Bergh. Huis Bergh bezit het eeuwenoude archief van de heren en later graven Van den Bergh waarin het oudste document te dateren is in 1227. Het manuscript keert dus niet alleen terug naar de plek waar het rond het midden van de 15de eeuw is gebruikt maar ook naar het archief waarin vele documenten uit de rijke geschiedenis van de heren en graven van Bergh nog steeds worden bewaard.

Gratis Audiotour App Kasteel Huis Bergh

Kasteel Huis Bergh is enorm rijk aan verhalen: of het nu gaat over de kunst, de historie of de tuinen. Er is in de 800 jaar dat Kasteel Huis Bergh oud is veel gebeurd en hier is dan ook veel over te vertellen. De verhalen over de rijke historie de bijzondere kunstverzameling en de herstelde tuinen van Kasteel Huis Bergh zijn te beluisteren in verschillende audiotours voor jong en oud. Verkrijgbaar in het kasteel of bereid uw bezoek vast voor en scan hier de QR-code voor de mobiele website van de tours.

Met dank voor financiële bijdragen van:

Archief  Tentoonstellingen

Kasteel Huis Bergh is een van Nederlands grootste kastelen. Ontdek de wortels van ons koningshuis en geniet van de uitgebreide kunstcollectie. Klik hier voor het archief van tentoonstellingen.

Over Huis Bergh

Wie een bezoek brengt aan het stadje ’s-Heerenberg krijgt een overweldigende ervaring. Het kasteel was het stamslot van de machtige heren en graven Van den Bergh. Het is ingericht met een imposante kunstverzameling.